Rodzaj dokumentu: Zasady oceniania rozwiązań zadań Egzamin: Egzamin maturalny Arkusz pokazowy Przedmiot: Biologia Poziom: Poziom rozszerzony Formy arkusza: MBIP-R0-100, MBIP-R0-200, MBIP-R0-300,

Termin Biologia - Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9. Kategoria: Układ oddechowy Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę. Na schemacie przedstawiono wartości ciśnień parcjalnych (prężności) gazów oddechowych w powietrzu atmosferycznym Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2011 BIOLOGIA POZIOM ROZSZERZONY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2011 2 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi Zadanie 1. (0-1) Obszar standardów Tworzenie informacji Poprawna odpowiedź D. Białka 1 p. - za poprawne zaznaczenie nazwy grupy związków organicznych występujących w próbce I, a których nie było w próbce II 0 p. - za zaznaczenie innej nazwy lub za zaznaczenie więcej niż jednej nazwy grupy związków organicznych Zadanie 2. (0-1) Tworzenie informacji Wyjaśnienie związku pomiędzy sposobem oddychania erytrocytów a ich budową i funkcją Opis wymagań Zinterpretowanie wyników opisanego doświadczenia Przykłady poprawnej odpowiedzi o Funkcją erytrocytów jest transport tlenu do innych komórek, dlatego nie występują w nich mitochondria, w których zachodzi oddychanie tlenowe i dlatego erytrocyty nie zużywają tlenu, który transportują. o W erytrocytach nie zachodzi oddychanie tlenowe, ponieważ nie zawierają mitochondriów, aby ograniczyć zużycie tlenu transportowanego do innych komórek. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie uwzględniające funkcję erytrocytów, ich sposób oddychania i wskazujące na brak mitochondriów odpowiedzialnych za oddychanie tlenowe 0 p. - za niepoprawne wyjaśnienie lub wyjaśnienie uwzględniające tylko budowę, lub tylko funkcję erytrocytów Zadanie 3. (0-2) Wiadomości i rozumienie Poprawne odpowiedzi 1 - G, 2 - G, 3 - S, 4 - G 2 p. - za poprawne zaznaczenie wszystkich funkcji siateczki śródplazmatycznej gładkiej i siateczki śródplazmatycznej szorstkiej 1 p. - za poprawne zaznaczenie dwóch lub trzech funkcji siateczki śródplazmatycznej 0 p. - za poprawne zaznaczenie tylko jednej funkcji siateczki śródplazmatycznej lub niepoprawne zaznaczenie wszystkich funkcji siateczki śródplazmatycznej Zadanie 4. (0-1) Tworzenie informacji Wyjaśnienie zależności pomiędzy budową jądra komórkowego plemników a ich funkcją Rozpoznanie funkcji siateczki śródplazmatycznej gładkiej i funkcji siateczki śródplazmatycznej szorstkiej Przykłady poprawnej odpowiedzi o Funkcją plemników jest przeniesienie materiału genetycznego i dlatego w jądrach komórkowych dojrzałych plemników nie ma jąderek, w obrębie których są wytwarzane rybosomy, na których zachodzi synteza białka. Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 3 o Funkcją plemników jest zapłodnienie i dlatego w jądrach komórkowych dojrzałych plemników nie są potrzebne jąderka, w obrębie których zachodzi synteza rRNA, i nie są tworzone rybosomy potrzebne do syntezy białka. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie uwzględniające funkcję plemników oraz związek obecności jąderka z syntezą białka. 0 p. - za określenie tylko funkcji plemników bez uwzględnienia związku obecności jąderka z syntezą białka lub za wyjaśnienie niepoprawne Zadanie 5. (0-2) a) (0-1) Tworzenie informacji Sformułowanie problemu badawczego na podstawie opisu przeprowadzonego doświadczenia Przykłady poprawnej odpowiedzi o Wpływ skrobi na zmianę ciśnienia osmotycznego roztworu. o Czy skrobia jest związkiem osmotycznie czynnym? 1 p. - za poprawnie sformułowany problem badawczy odnoszący się do przeprowadzonego doświadczenia 0 p. - za sformułowanie problemu badawczego odnoszącego się tylko do zjawiska osmozy (bez uwzględnienia skrobi) lub za niepoprawnie sformułowany problem, np. dotyczący rozpuszczalności skrobi b) (0-1) Tworzenie informacji Na podstawie wyniku doświadczenia wyjaśnienie przyczyny magazynowania przez rośliny węglowodanów w postaci skrobi Przykłady poprawnej odpowiedzi o Skrobia nie mając właściwości osmotycznych, w przeciwieństwie do glukozy, nie podwyższa ciśnienia osmotycznego w komórkach. o Skrobia jest nierozpuszczalna w wodzie, a więc w przeciwieństwie do glukozy, nie zwiększa stężenia soku komórkowego w komórkach lub nie zwiększa turgoru komórek, lub nie zmienia ciśnienia osmotycznego. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie przyczyny magazynowania przez rośliny skrobi, a nie glukozy, uwzględniające brak właściwości osmotycznych skrobi 0 p. - za wyjaśnienie niepoprawne lub niepełne, które odnosi się tylko do nierozpuszczalności skrobi i nie uwzględnia wyników doświadczenia Zadanie 6. (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź 1 - P, 2 - F, 3 - F 1 p. - za poprawną ocenę trzech stwierdzeń dotyczących metabolizmu 0 p. - za poprawną ocenę tylko dwóch lub tylko jednego stwierdzenia, albo niepoprawną ocenę trzech stwierdzeń Scharakteryzowanie procesów metabolicznych 4 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi Zadanie 7. (0-2) Korzystanie z informacji Opisanie sposobów hamowania aktywności enzymów na podstawie informacji przedstawionych na schemacie Przykłady poprawnych odpowiedzi o W hamowaniu kompetycyjnym inhibitor przyłącza się do centrum aktywnego enzymu i uniemożliwia przyłączenie substratu. o W hamowaniu niekompetycyjnym inhibitor przyłącza się do enzymu w innym miejscu niż centrum aktywne (w centrum allosterycznym), przez co zmienia konformację enzymu, utrudniając albo uniemożliwiając przyłączanie substratu do enzymu. o W hamowaniu niekompetycyjnym inhibitor przyłącza się do enzymu w centrum allosterycznym i zmienia kształt centrum aktywnego, zmniejszając dopasowanie enzymu do substratu, a w konsekwencji zmniejszając aktywność enzymu. 2 p. - za poprawne opisanie, na czym polega hamowanie kompetycyjne i na czym polega hamowanie niekompetycyjne, uwzględniające informacje przedstawione na schemacie 1 p. - za poprawne opisanie, na czym polega hamowanie kompetycyjne lub na czym polega hamowanie niekompetycyjne 0 p. - za niepoprawne opisanie obu sposobów hamowania lub opisy niepełne, niezgodne z przedstawionym schematem Zadanie 8. (0-2) a) (0-1) Tworzenie informacji Przewidywanie wyników doświadczenia na podstawie opisu jego przebiegu Przykłady poprawnej odpowiedzi o W probówce B - wydzielają się (intensywnie) pęcherzyki tlenu powstającego podczas rozkładu H2O2 lub pęcherzyki gazu. o W probówce B - jej zawartość będzie się (silnie) pienić. 1 p. - za wybór probówki B i poprawny opis zmian widocznych w tej probówce 0 p. - za wybór probówki A i określenie zmian charakterystycznych dla probówki B lub - za wybór probówki B bez podania zmian widocznych w tej probówce, lub - za wybór probówki B i błędny opis widocznych zmian w tej probówce b) (0-1) Tworzenie informacji Planowanie przebiegu doświadczenia - rozróżnienie próby badawczej i próby kontrolnej Przykłady poprawnej odpowiedzi o Sok w probówce A zagotowano w celu sprawdzenia, czy reakcja jest katalizowana przez enzym katalazę, ponieważ pod wpływem wysokiej temperatury enzymy tracą swoją aktywność. o Sok w probówce A zagotowano w celu sprawdzenia, czy badanym czynnikiem jest katalaza, która pod wpływem wysokiej temperatury powinna ulec denaturacji. o Sok w probówce A zagotowano, aby unieczynnić lub zdenaturować enzym rozkładający H2O2 1 p. - za poprawne wyjaśnienie celu zagotowania soku w probówce A, uwzględniające denaturację części białkowej enzymu pod wpływem wysokiej temperatury i jego unieczynnienie 0 p. - za niepoprawne lub zbyt ogólne wyjaśnienie, które nie uwzględnia wpływu wysokiej temperatury na aktywność enzymu Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 5 Zadanie 9. (0-2) Korzystanie z informacji Na podstawie danych z tabeli skonstruowanie wykresu ilustrującego aktywność kinazy pirogronianowej Przykład poprawnej odpowiedzi 2 p. - za poprawne narysowanie i opisanie osi współrzędnych; X - pH, Y - aktywność kinazy pirogronianowej ( tkanki) oraz za poprawne wyskalowanie osi i wykreślenie obu krzywych, oraz ich oznaczenie lub zapisanie legendy 1 p. - za poprawne narysowanie i opisanie tylko obu osi współrzędnych; X - pH, Y - aktywność kinazy pirogronianowej ( tkanki) lub za wykres, w którym osie są poprawnie wyskalowane i narysowane krzywe, ale występują usterki w opisie osi, np. brak jednostek, legendy 0 p. - za wykres, w którym zdający odwrotnie przyporządkował zmienne do osi lub - za wykres, w którym opisanie jednej osi nie jest poprawne (np. brak jednostek) i punkty nie są właściwie naniesione (np. połączone z miejscem 0 osi ), albo brak legendy, czyli opisu krzywych Zadanie 10. (0-1) Tworzenie informacji Sformułowanie wniosku dotyczącego aktywności kinazy pirogronianowej na podstawie danych w tabeli i wykresu Przykłady poprawnej odpowiedzi o Kinaza pirogronianowa przy tym samym pH ma wyższą aktywność w mięśniach szkieletowych niż w tkankach ściany żołądka. o Zarówno w mięśniach szkieletowych, jak i w tkankach ściany żołądka aktywność kinazy pirogronianowej jest największa w środowisku obojętnym. 1 p. - za poprawne sformułowanie wniosku uwzględniającego porównanie aktywności kinazy pirogronianowej w obu tkankach w zależności od pH 0 p. - za sformułowanie wniosku, który odnosi się tylko do jednej tkanki, czyli nie uwzględnia porównania aktywności kinazy pirogronianowej w obu tkankach lub - za wniosek zawierający dane odczytane z tabeli albo wykresu lub - za wniosek zbyt ogólny zawierający fragmenty przepisane z polecenia, np. aktywność kinazy zależy od rodzaju tkanki oraz pH lub - za wniosek zawierający błędne informacje, np. odnoszące się do środowiska kwasowego lub zasadowego 6 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi Zadanie 11. (0-2) Wiadomości i rozumienie Poprawne odpowiedzi A. Struktura - chloroplast B. Struktura - mitochondrium Rozpoznanie struktur komórkowych przedstawionych na schemacie i określenie ich funkcji Proces - fotosynteza Proces - oddychanie tlenowe 2 p. - za podanie poprawnych nazw obu struktur i procesów w nich zachodzących 1 p. - za podanie poprawnej nazwy jednej struktury i nazwy procesu, który w niej zachodzi 0 p. - za podanie tylko nazw obu struktur lub tylko nazw obu procesów, które w nich zachodzą, lub odpowiedź niepoprawną Zadanie 12. (0-2) a) (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź Zarodniki - B Gamety - D 1 p. - za poprawne podanie dwóch oznaczeń literowych wskazanych stadiów w cyklu rozwojowym taśmy morskiej 0 p. - za podanie jednego oznaczenia lub za niepoprawne podanie oznaczeń literowych dwóch stadiów rozwojowych b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Scharakteryzowanie cyklu rozwojowego zielenic - rozpoznanie miejsca zachodzenia mejozy Scharakteryzowanie cyklu rozwojowego zielenic - rozpoznanie wskazanych stadiów rozwojowych Przykład poprawnej odpowiedzi R 1 p. - za poprawne wpisanie na schemacie litery R - miejsca zachodzenia mejozy (na schemacie pomiędzy A i B) 0 p. - za zaznaczenie mejozy w innym miejscu schematu Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 7 Zadanie 13. (0-2) Wiadomości i rozumienie Poprawne odpowiedzi Owady: A, E, G Pajęczaki: C, F, H 2 p. - za poprawne zaklasyfikowanie przedstawicieli stawonogów do obu wskazanych grup systematycznych 1 p. - za poprawne zaklasyfikowanie przedstawicieli stawonogów do jednej ze wskazanych grup systematycznych 0 p. - za niepoprawne lub niepełne zaklasyfikowanie przedstawicieli stawonogów do wskazanej grupy systematycznej Zadanie 14. (0-2) Wiadomości i rozumienie Określenie cech budowy morfologicznej wspólnych dla wszystkich stawonogów Ustalenie przynależności przedstawionych na rysunkach przedstawicieli stawonogów do wskazanych grup systematycznych Przykłady poprawnych odpowiedzi o obecność odnóży członowanych o ciało podzielone na tagmy o obecność zewnętrznego pancerza lub chitynowego oskórka 2 p. - za dwie poprawne cechy budowy morfologicznej wspólne dla wszystkich stawonogów 1 p. - za jedną poprawną cechę budowy morfologicznej stawonogów 0 p. - za niepoprawne przykłady cech, np. obecność kończyn lub cechy dotyczące budowy anatomicznej, albo przykłady cech występujących tylko u niektórych grup stawonogów, np. głowa, tułów i odwłok Zadanie 15. (0-1) Tworzenie informacji Wyjaśnienie związku pomiędzy sposobem transportu tlenu w organizmie owadów a ich reakcją na obecność czadu w powietrzu Przykłady poprawnej odpowiedzi o Owady nie mają barwnika oddechowego - hemoglobiny transportującej tlen, którą mógłby blokować tlenek węgla(II). o Ponieważ u owadów tlen nie jest transportowany przez barwniki oddechowe, które mógłby blokować czad, tak jak hemoglobinę. o Ponieważ tlen jest transportowany bezpośrednio do komórek systemem tchawek, a nie przez hemolimfę, która u owadów nie pełni funkcji transportującej gazy oddechowe. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie, które uwzględnia sposób transportu tlenu do komórek 0 p. - za wyjaśnienie niepoprawne, które nie odnosi się do hemoglobiny (barwników oddechowych) lub transportu powietrza tchawkami bezpośrednio do komórek ciała owadów Zadanie 16. (0-1) Tworzenie informacji Wyjaśnienie związku pomiędzy obniżeniem temperatury wody a spadkiem ilości pokarmu pobieranego przez karasie 8 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi Przykłady poprawnej odpowiedzi o Karasie są zmiennocieplne, dlatego wraz ze spadkiem temperatury wody zmniejsza się tempo ich metabolizmu, co jest powodem mniejszego zapotrzebowania na pokarm. o Wraz ze spadkiem temperatury wody spada intensywność przemiany materii i dlatego karasie mają mniejsze zapotrzebowanie na pokarm. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie wskazujące na związek spadku ilości pokarmu pobieranego przez karasie ze zmniejszeniem tempa ich metabolizmu w niższej temperaturze 0 p. - za wyjaśnienie, które nie uwzględnia wpływu temperatury na tempo metabolizmu tych ryb Zadanie 17. (0-1) Korzystanie z informacji Odczytanie i zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie Przykłady poprawnej odpowiedzi o Optymalna prędkość lotu papużki falistej to 30-35 km/h, ponieważ przy tej prędkości jest najmniejsze zużycie tlenu przez tego ptaka, co świadczy o najmniejszych kosztach energetycznych lotu. o Optymalna prędkość lotu papużki falistej to 35 km/h, ponieważ przy tej prędkości są najniższe koszty energetyczne lotu. 1 p. - za poprawne podanie optymalnej prędkości lotu ptaka (mieszczącej się w przedziale 30-35 km/h) i poprawne uzasadnienie uwzględniające najmniejsze zużycie tlenu lub najniższe koszty energetyczne 0 p. - za poprawne podanie optymalnej prędkości lotu ptaka przy braku uzasadnienia Zadanie 18. (0-2) Tworzenie informacji Wyjaśnienie sposobu wentylacji płuc u ptaków i ssaków Przykłady poprawnych odpowiedzi o Przez płuca ptaków zarówno podczas wdechu jak i wydechu przepływa jednokierunkowo powietrze bogate w tlen lub jest ciągły przepływ powietrza bogatego w tlen. o Do płuc ssaków powietrze bogate w tlen napływa podczas wdechu, a podczas wydechu usuwane jest powietrze zużyte lub ich płuca wentylowane są na zasadzie ,,miecha". albo o Wentylacja płuc ptaków podczas lotu zachodzi przy udziale worków powietrznych oraz ruchów skrzydeł. o Wentylacja płuc ssaków zachodzi przy udziale przepony i mięśni międzyżebrowych lub mięśni oddechowych. 2 p. - za poprawne wyjaśnienie sposobu wentylacji płuc tych zwierząt, uwzględniające wdech i wydech lub uwzględniające udział odpowiednich narządów w wentylacji płuc 1 p. - za poprawne wyjaśnienie sposobu wentylacji płuc tylko u ptaków lub tylko u ssaków 0 p. - za niepoprawne wyjaśnienie, np. odnoszące się do wymiany gazowej lub niepełne wyjaśnienie sposobu wentylacji płuc u każdej z grup Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 9 Zadanie 19. (0-2) Wiadomości i rozumienie Określenie roli śledziony w funkcjonowaniu układu krążenia Poprawne odpowiedzi A. Magazynowanie krwi i uwalnianie jej w momentach większego zapotrzebowania. D. Namnażanie limfocytów. 2 p. - za poprawne zaznaczenie dwóch funkcji śledziony 1 p. - za poprawne zaznaczenie jednej funkcji śledziony lub za zaznaczenie dwóch funkcji, w tym jednej poprawnej, lub za zaznaczenie trzech funkcji, w tym dwóch poprawnych 0 p. - za zaznaczenie dwóch funkcji niepoprawnych lub - za zaznaczenie trzech funkcji, w tym tylko jednej poprawnej, lub - za zaznaczenie więcej niż trzech funkcji Zadanie 20. (0-1) Tworzenie informacji Wyjaśnienie wpływu niskiego poziomu wapnia w organizmie człowieka na proces krzepnięcia krwi Przykład poprawnej odpowiedzi Zbyt niski poziom wapnia we krwi może spowodować zmniejszenie ilości wytwarzanej trombiny, a co za tym idzie, mniej wytwarzanej fibryny biorącej udział w tworzeniu skrzepu. 1 p. - za poprawne opisanie wpływu zbyt niskiego poziomu wapnia w organizmie na proces krzepnięcia krwi odnoszący się do powstawania trombiny i fibryny 0 p. - za odpowiedź zbyt ogólną dotyczącą wpływu wapnia na proces krzepnięcia, która nie uwzględnia procesów powstawania trombiny i fibryny lub za odpowiedź niepoprawną Zadanie 21. (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź 1 - P, 2 - P, 3 - F 1 p. - za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń dotyczących odporności organizmu człowieka 0 p. - za poprawną ocenę dwóch lub jednego stwierdzenia dotyczącego odporności organizmu człowieka, lub niepoprawną ocenę trzech stwierdzeń Zadanie 22. (0-2) Tworzenie informacji Wyjaśnienie mechanizmów obronnych w organizmie człowieka Scharakteryzowanie rodzajów odporności w organizmie człowieka Przykłady poprawnej odpowiedzi o Celowe obniżanie odporności stosuje się przy przeszczepach (transplantacjach). Jest to konieczne, aby organizm nie odrzucił przeszczepu lub żeby zmniejszyć ryzyko odrzucenia przeszczepu. o Celowe obniżanie odporności stosuje się przy leczeniu niektórych chorób autoimmunizacyjnych. Jest to konieczne, aby obniżyć nadwrażliwość układu odpornościowego. 10 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 2 p. - za podanie odpowiedniego przykładu sytuacji osłabienia układu odpornościowego człowieka i podanie przyczyny takiego postępowania 1 p. - za podanie poprawnego przykładu sytuacji osłabienia układu odpornościowego człowieka bez podania przyczyny lub przy podaniu przyczyny niepoprawnej 0 p. - za podanie niewłaściwego przykładu niezależnie od podanej przyczyny takiego postępowania Zadanie 23. (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie wyników doświadczenia na podstawie jego opisu i schematu Przykłady poprawnej odpowiedzi o Miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, ponieważ roślina dnia krótkiego zakwitła po zasłonięciu liści przed działaniem światła. o Miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, ponieważ, gdy ich nie osłonięto, to roślina dnia krótkiego nie zakwitła mimo osłonięcia wierzchołka pędu rośliny. 1 p. - za ustalenie, że miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, i poprawne uzasadnienie odnoszące się do działania światła lub jego braku 0 p. - za ustalenie miejsca percepcji bodźca fotoperiodycznego przy braku uzasadnienia lub za niepoprawne ustalenie miejsca percepcji tego bodźca Zadanie 24. (0-1) Wiadomości i rozumienie Scharakteryzowanie budowy i czynności życiowych grzybów Poprawna odpowiedź B. W cyklu rozwojowym workowców i podstawczaków występuje faza jąder sprzężonych (dikariofaza), krótsza u workowców, dłuższa u podstawczaków. 1 p. - za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi dotyczącej grzybów 0 p. - za zaznaczenie odpowiedzi niepoprawnej lub za wskazanie więcej niż jednej odpowiedzi Zadanie 25. (0-1) Wiadomości i rozumienie Opisanie procesu replikacji DNA Poprawne odpowiedzi A. Podczas replikacji DNA dwuniciowa helisa rozplata się i każda pojedyncza nić służy jako matryca do syntezy komplementarnej nici potomnej. D. Replikacja DNA ma charakter semikonserwatywny, ponieważ w skład każdej potomnej cząsteczki DNA wchodzi jedna oryginalna nić macierzysta i jedna nowo zsyntetyzowana. 1 p. - za zaznaczenie dwóch zdań poprawnie opisujących proces replikacji DNA 0 p. - za zaznaczenie jednego zdania poprawnie opisującego proces replikacji DNA lub dwóch zdań niepoprawnych, lub za zaznaczenie więcej niż dwóch zdań Zadanie 26. (0-2) Tworzenie informacji Wyjaśnienie mechanizmu dziedziczenia cechy uwarunkowanej genem znajdującym się na chromosomie Y Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 11 Przykłady poprawnych odpowiedzi o Prawdopodobieństwo : 100%, o Wraz z chromosomem Y syn otrzymuje od ojca allel warunkujący liczbę produkowanych plemników lub otrzymuje zmutowany allel. 2 p. - za poprawne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia oligospermii u chłopca i jego uzasadnienie 1 p. - za poprawne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia oligospermii u chłopca przy braku uzasadnienia 0 p. - za niepoprawne określenie prawdopodobieństwa przy niepoprawnym uzasadnieniu lub uzasadnieniu zbliżonym do podanego w przykładzie, świadczącym o niezrozumieniu problemu Zadanie 27. (0-3) a) (0-1) Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania genetycznego z zakresu dziedziczenia grup krwi u człowieka - określenie genotypów rodziców na podstawie tekstu Poprawna odpowiedź Genotyp matki- IBi Genotyp ojca - IAi 1 p. - za poprawne zapisanie genotypów obojga rodziców 0 p. - za niepoprawne zapisanie genotypu nawet jednego z rodziców b) (0-2) Tworzenie informacji Rozwiązanie zadania genetycznego z zakresu dziedziczenia cech u człowieka - zapisanie krzyżówki genetycznej i określenie prawdopodobieństwa wystąpienia u potomstwa wskazanej grupy krwi Poprawne odpowiedzi o Przykład krzyżówki ? ? IA i IB i IAIB IBi IAi ii o Prawdopodobieństwo urodzenia się kolejnego dziecka z grupą krwi B: 25% 2 p. - za poprawne zapisanie krzyżówki i poprawne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia u potomstwa grupy krwi B 1 p. - za poprawne zapisanie krzyżówki i nieprawidłowe określenie prawdopodobieństwa 0 p. - za poprawne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia u potomstwa grupy krwi B przy nieprawidłowo zapisanej krzyżówce 12 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi Zadanie 28. (0-2) a) (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie przedstawionych w tekście informacji dotyczących szczepionki przeciwnowotworowej Przykłady poprawnej odpowiedzi o Metoda ta powoduje stymulację lub uaktywnienie układu immunologicznego pacjenta. o Metoda ta prowokuje odpowiedź immunologiczną skierowaną przeciw komórkom nowotworowym pacjenta. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie opisanej metody uwzględniające aktywację układu immunologicznego pacjenta 0 p. - za wyjaśnienie niepoprawne lub wyjaśnienie niepełne, które nie uwzględnia aktywacji układu immunologicznego pacjenta b) (0-1) Tworzenie informacji Określenie i uzasadnienie skuteczności szczepionki przeciwnowotworowej opisanej w tekście Przykłady poprawnej odpowiedzi o Szczepionka ta nie będzie skuteczna, ponieważ zawiera komórki nowotworowe specyficzne dla danego pacjenta, czyli dawcy, a nie biorcy. o Nie będzie skuteczna, ponieważ takie komórki wprowadzone do organizmu innego człowieka zostaną zniszczone jako obce i nie zostaną wytworzone przeciwciała. o Nie będzie skuteczna, ponieważ wywoła odpowiedź immunologiczną przeciwko antygenom dawcy komórek, a nie antygenom nowotworu. 1 p. - za określenie, że taka szczepionka nie będzie skuteczna i poprawne uzasadnienie 0 p. - za określenie, że taka szczepionka nie będzie skuteczna i niewystarczające uzasadnienie, np. odwołujące się jedynie do informacji genetycznej lub za określenie, że taka szczepionka będzie skuteczna Zadanie 29. (0-2) a) (0-1) Korzystanie z informacji Wyjaśnienie procesu zróżnicowanego składania genów na podstawie informacji przedstawionych na schemacie Przykład poprawnej odpowiedzi o Ponieważ egzony mogą być łączone w różnej kolejności lub w różnych kombinacjach, lub w różnych zestawach, co daje możliwość syntezy różnych białek. 1 p. - za poprawny opis sposobu powstawania różnych białek uwzględniający różny sposób łączenia egzonów 0 p. - za opis niepoprawny lub opis, który nie uwzględnia sposobu łączenia egzonów b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Wyjaśnienie procesu obróbki potranskrypcyjnej Przykład poprawnej odpowiedzi o Obróbka potranskrypcyjna polega na wycinaniu z pre-mRNA intronów i składaniu lub łączeniu ze sobą egzonów. 1 p. - za poprawne wyjaśnienie procesu 0 p. - za wyjaśnienie niepoprawne lub niepełne, które np. nie uwzględnia łączenia ze sobą egzonów Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 13 Zadanie 30. (0-2) a) (0-1) Korzystanie z informacji Poprawna odpowiedź 1 - B, 2 - C, 3 - A 1 p. - za poprawne przyporządkowanie trzech opisów odpowiednim rodzajom zmienności 0 p. - za niepoprawne przyporządkowanie nawet jednego opisu b) (0-1) Wiadomości i rozumienie Poprawna odpowiedź B. fluktuacyjna 1 p. - za poprawne podanie nazwy zmienności (lub litery jej opisu), która nie ma znaczenia ewolucyjnego 0 p. - za podanie niepoprawnej nazwy zmienności lub podanie więcej niż jednej nazwy Zadanie 31. (0-2) Wiadomości i rozumienie Rozpoznanie procesu ewolucyjnego i wyjaśnienie jego przyczyny Wyróżnienie zmienności, która nie ma znaczenia ewolucyjnego Rozróżnienie rodzajów zmienności na podstawie ich opisów Przykłady poprawnych odpowiedzi o konwergencja lub ewolucja zbieżna o Przyczyną podobieństwa kształtu ciała rekina i delfina są podobne warunki środowiska ich życia i podobny tryb życia. 2 p. - za podanie poprawnej nazwy procesu ewolucyjnego i wyjaśnienie przyczyny tego procesu, uwzględniające podobne wymagania środowiskowe 1 p. - za podanie poprawnej nazwy procesu ewolucyjnego bez wyjaśnienia jego przyczyny lub poprawne wyjaśnienie przyczyny procesu bez podania jego nazwy 0 p. - za podanie niepoprawnej nazwy procesu ewolucyjnego i brak wyjaśnienia jego przyczyny lub - za podanie niepoprawnej nazwy procesu przy wyjaśnieniu przyczyny podobnie do podanego przykładu, lub - za podanie niepoprawnej nazwy procesu i niepoprawne wyjaśnienie jego przyczyny Zadanie 32. (0-1) Wiadomości i rozumienie Wskazanie przystosowań w budowie roślin do warunków środowiska lądowego Poprawne odpowiedzi 1 - B. Skórka z aparatami szparkowymi. 2 - A. Tkanki wzmacniające - kolenchyma oraz sklerenchyma. 1 p. - za poprawne przyporządkowanie przystosowań roślin do dwóch czynników środowiska 0 p. - za niepoprawne przyporządkowanie nawet jednego przystosowania roślin 14 Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi Zadanie 33. (0-2) Tworzenie informacji Sformułowanie argumentów wyjaśniających przyczyny opisanego sposobu zachowania się pingwinów Przykłady poprawnych odpowiedzi 1. Pingwiny lepiej pływają niż chodzą, więc drogą wodną szybciej dotrą do celu. lub lepiej poruszają się w wodzie niż na lądzie. 2. W wodzie pingwiny mają większą szansę ucieczki przed drapieżnikiem niż na lądzie. 2 p. - za poprawne podanie dwóch różnych przyczyn częstszego wyboru przez pingwiny drogi wodnej niż lądowej 1 p. - za podanie tylko jednej poprawnej przyczyny takiego zachowania się pingwinów lub dwóch odpowiedzi dotyczących tej samej przyczyny 0 p. - za podanie dwóch przyczyn niepoprawnych Zadanie 34. (0-2) a) (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie informacji przedstawionych w tekście - określenie czynnika ograniczającego nisze ekologiczne dwóch gatunków Poprawna odpowiedź Konkurencja międzygatunkowa lub konkurencja, lub współzawodnictwo lub obecność drugiego gatunku przytulii 1 p. - za poprawne podanie czynnika ograniczającego, który spowodował zawężenie nisz ekologicznych dwóch gatunków przytulii uprawianych na wspólnym stanowisku 0 p. - za podanie innego czynnika ograniczającego, np. pH gleby b) (0-1) Tworzenie informacji Zinterpretowanie informacji przedstawionych w tekście - określenie zakresu tolerancji reprezentowanego przez opisane gatunki przytulii Przykład poprawnej odpowiedzi Oba gatunki przytulii reprezentują szeroki zakres tolerancji, ponieważ gdy rosną oddzielnie, rozwijają się dobrze na obydwu rodzajach gleb. 1 p. - za poprawne podanie rodzaju zakresu tolerancji reprezentowanego przez oba gatunki przytulii wraz z jego wyjaśnieniem 0 p. - za podanie rodzaju zakresu tolerancji reprezentowanego przez oba gatunki przytulii bez jego wyjaśnienia lub za niepoprawne określenie zakresu tolerancji Zadanie 35. (0-1) Wiadomości i rozumienie Określenie rodzaju opisanej w tekście zależności międzygatunkowej Poprawna odpowiedź Komensalizm lub współbiesiadnictwo 1 p. - za podanie poprawnej nazwy zależności międzygatunkowej 0 p. - za podanie nazwy niepoprawnej Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony Kryteria oceniania odpowiedzi 15 Zadanie 36. (0-2) a) (0-1) Korzystanie z informacji Na podstawie wykresu określenie tendencji zmian liczebności ptaków Poprawna odpowiedź Dla ptaków siedlisk rolniczych jest to tendencja spadkowa. 1 p. - za poprawne określenie tendencji zmian liczebności ptaków siedlisk rolniczych 0 p. - za odpowiedź ogólną, która nie odnosi się do ptaków siedlisk rolniczych lub - odpowiedź wynikającą z odczytu danych, np. wskaźnik liczebności zmniejsza się, lub - odpowiedź niepoprawną, błędnie interpretującą wahania liczebności ptaków, np. liczba ptaków maleje b) (0-1) Tworzenie informacji Określenie prawdopodobnych przyczyn przedstawionych na wykresie zmian liczebności ptaków siedlisk rolniczych Przykłady poprawnej odpowiedzi o stosowanie chemicznych środków ochrony roślin o wycinanie drzew i krzewów na miedzach lub zakładanie pól wielkoobszarowych o mechanizacja rolnictwa o wypalanie ściernisk lub traw 1 p. - za podanie przykładu działalności człowieka, która wpływa na zmianę liczebności ptaków siedlisk rolniczych 0 p. - za podanie przykładu, który nie odnosi się do działalności człowieka związanej z rolnictwem, lub przykładu działalności, która nie ma wpływu na zmniejszanie liczebności ptaków siedlisk rolniczych, np. stosowanie nawozów sztucznych Zadanie 37. (0-2) Wiadomości i rozumienie Podanie przykładów praktycznego zastosowania łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR) Przykłady poprawnych odpowiedzi o do identyfikacji przestępcy na podstawie śladowych ilości DNA (materiału genetycznego) o do identyfikacji ofiar katastrof na podstawie śladowych ilości DNA o do ustalania ojcostwa o do porównywania DNA izolowanego ze szczątków wymarłych gatunków organizmów o w testach wykrywających obecność wirusów i bakterii, np. wirusa HIV o w diagnostyce chorób genetycznych, np. mukowiscydozy o w genetyce molekularnej do namnażania DNA dla celów, np. sekwencjonowania lub klonowania DNA 2 p. - za podanie poprawnych dwóch przykładów zastosowania PCR 1 p. - za podanie jednego poprawnego przykładu zastosowania PCR 0 p. - za podanie przykładów, które nie odnoszą się do konkretnych sytuacji, np. przykładów hipotetycznych, lub - zbyt ogólnych, gdy PCR nie jest jedyną stosowaną metodą, np. tworzenie transgenicznych organizmów, lub - takich, gdzie metoda PCR nie jest wykorzystywana Komisje Egzaminacyjne - dane teleadresowe Centralna Komisja Egzaminacyjna kod: 00-190miejscowość: Warszawaadres: ul. Józefa Lewartowskiego 6kontakt tel.: (22) 53-66-500fax: (22) 53-66-504e-mail: ckesekr@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku kod: 80-874miejscowość: Gdańskadres: ul. Na Stoku 49kontakt tel.: (58) 32-05-590fax: (58) 32-05-591e-mail: komisja@ pracy: - 191687916NIP: 583-26-08-016 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie kod: 43-600miejscowość: Jaworznoadres: ul. Mickiewicza 4kontakt tel.: (32) 78-41-601fax: (32) 78-41-608e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie kod: 31-978miejscowość: Krakówadres: os. Szkolne 37kontakt tel.: (12) 68-32-101fax: (12) 68-32-100e-mail: oke@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi kod: 94-203miejscowość: Łódźadres: ul. Praussa 4kontakt tel.: (42) 63-49-133fax: (42) 63-49-154e-mail: komisja@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży kod: 18-400miejscowość: Łomżaadres: ul. Nowa 2kontakt tel.: (86) 21-64-495fax: (86) 473-71-20e-mail: sekretariat@ pracy: 8 - 16 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu kod: 61-655miejscowość: Poznańadres: ul. Gronowa 22kontakt tel.: (61) 85-40-160fax: (61) 85-21-441e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie kod: 00-844miejscowość: Warszawaadres: ul. Grzybowska 77kontakt tel.: (22) 45-70-335fax: (22) 45-70-345e-mail: info@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu kod: 53-533miejscowość: Wrocławadres: ul. Zielińskiego 57kontakt tel.: (71) 78-51-894fax: (71) 78 -51-866e-mail: sekretariat@ pracy: 8-16REGON: 931982940NIP: 895-16-60-154 Matura Czerwiec 2023, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015,Zadanie 3. (4 pkt) Komórka - budowa i funkcjonowanie. Budowa komórki. Zadania z analizą źródła specjalistycznego. Doświadczenia biologiczne (wniosek, hipoteza, próba badawcza/ kontrolna) Zadania “Opisz”. Zadania krótkiej odpowiedzi, podaj/określ. Zadanie 3. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Udział siateczki śródplazmatycznej gładkiej i szorstkiej w budowie komórki eukariotycznej zależy od rodzaju procesów metabolicznych zachodzących w komórce. Zaznacz w tabeli literą G procesy zachodzące z udziałem siateczki śródplazmatycznej gładkiej i literą S procesy zachodzące z udziałem siateczki śródplazmatycznej szorstkiej. Lp. Procesy zachodzące w komórce G/S 1. Synteza testosteronu w komórkach jąder 2. Gromadzenie jonów wapnia w komórkach mięśnia sercowego 3. Synteza enzymów w komórkach trzustki 4. Zobojętnianie trucizn w komórkach wątroby Zadanie 4. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Jądro komórkowe zawiera jąderko, którego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy. Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komórkowe, bez jąderka, z silnie skondensowaną chromatyną. Uwzględniając funkcję plemników, wyjaśnij, dlaczego w ich jądrach komórkowych nie występują jąderka. Zadanie 5. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na rysunkach przedstawiono dwa zestawy doświadczalne, które przygotowali uczniowie w celu zbadania zjawiska osmozy. Dwa lejki napełnili 50% roztworem glukozy i szczelnie zamknęli celofanem. Dwie zlewki wypełnili zimną wodą. Do drugiej zlewki dodali dwie łyżki mąki ziemniaczanej (skrobi) i zawartość intensywne wymieszali. W zlewkach umieścili lejki z roztworem glukozy, zaznaczając poziom cieczy w rurkach. Po kilku minutach zaobserwowali, że w obydwu zestawach doświadczalnych poziom roztworu glukozy w rurkach lejków podnosił się w podobnym tempie. a)Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia. b)Na podstawie wyniku doświadczenia wyjaśnij, dlaczego rośliny magazynują skrobię, a nie glukozę. Zadanie 6. (1 pkt) Metabolizm - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących metabolizmu. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe. P/F 1. W procesach anabolicznych produkty reakcji są związkami bardziej złożonymi niż substraty. 2. Energia uwalniana w procesach anabolicznych jest wykorzystywana do syntezy związków budulcowych. 3. Katabolizm to reakcje syntezy związków złożonych z substancji prostych, wymagające dostarczenia energii. Zadanie 7. (2 pkt) Enzymy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Aktywność enzymów może być hamowana przez cząsteczki zwane inhibitorami. Na schemacie przedstawiono dwa rodzaje hamowania aktywności enzymów. Na podstawie schematu opisz, na czym polega hamowanie: kompetycyjne (A) niekompetycyjne (B) Zadanie 8. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Enzymy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W peroksysomach znajdują się enzymy, które biorą udział w reakcjach utleniania związków organicznych tlenem cząsteczkowym. Produktem wielu z tych reakcji jest szkodliwy dla komórki, bardzo reaktywny nadtlenek wodoru (H2O2). Zabezpieczeniem przed H2O2 jest obecność w peroksysomach enzymu katalazy, który rozkłada nadtlenek wodoru na wodę i tlen cząsteczkowy. Uczniowie postanowili sprawdzić, czy w tkankach roślinnych występuje enzym katalaza. W tym celu w dwóch probówkach A i B umieścili równe objętości soku ze startego surowego ziemniaka. Sok w probówce A zagotowali i ostudzili, a następnie do obydwu probówek dodali taką samą ilość roztworu H2O2 (wody utlenionej). a)W której z probówek (A czy B) zajdzie reakcja rozkładu H2O2 i jakie zmiany będą widoczne w tej probówce? b)Wyjaśnij, w jakim celu zagotowano sok w probówce A. Zadanie 9. (2 pkt) Enzymy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Informacja do zadań 9. i 10. W tabeli przedstawiono wyniki badania zależności aktywności kinazy pirogronianowej (kluczowego enzymu w procesie glikolizy) od pH w komórkach mięśni szkieletowych oraz ściany żołądka pewnego kręgowca. Wartość pH Aktywność kinazy pirogronianowej (j. umowne/g tkanki) w mięśniach szkieletowych w tkankach ściany żołądka 6,0 67 41 6,5 159 121 7,0 168 135 7,5 153 111 8,0 126 86 Na podstawie danych z tabeli wykonaj w jednym układzie współrzędnych wykres liniowy dla każdej z tkanek przedstawiający zależność aktywności kinazy pirogronianowej od pH. Zadanie 10. (1 pkt) Enzymy Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Informacja do zadań 9. i 10. W tabeli przedstawiono wyniki badania zależności aktywności kinazy pirogronianowej (kluczowego enzymu w procesie glikolizy) od pH w komórkach mięśni szkieletowych oraz ściany żołądka pewnego kręgowca. Wartość pH Aktywność kinazy pirogronianowej (j. umowne/g tkanki) w mięśniach szkieletowych w tkankach ściany żołądka 6,0 67 41 6,5 159 121 7,0 168 135 7,5 153 111 8,0 126 86 Na podstawie powyższych danych sformułuj wniosek dotyczący aktywności kinazy pirogronianowej w zależności od rodzaju tkanki i wartości pH. Zadanie 12. (2 pkt) Protisty Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy taśmy morskiej należącej do zielenic. W cyklu tym występuje diploidalny sporofit oraz haploidalny gametofit, które mają podobną budowę morfologiczną. a)Na podstawie powyższych informacji zapisz litery, którymi na schemacie oznaczono: Zarodniki Gamety b)Wpisz na schemacie literę R w miejscu, gdzie zachodzi mejoza. Zadanie 13. (2 pkt) Stawonogi Podaj/wymień Informacja do zadań 13. i 14. Na rysunkach poniżej przedstawiono przedstawicieli różnych grup systematycznych stawonogów. Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości stawonogów. Przyporządkuj poszczególne stawonogi do wymienionych grup, wpisując poniżej ich oznaczenia literowe. Owady Pajęczaki Zadanie 14. (2 pkt) Stawonogi Podaj/wymień Informacja do zadań 13. i 14. Na rysunkach poniżej przedstawiono przedstawicieli różnych grup systematycznych stawonogów. Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości stawonogów. Wymień dwie cechy budowy morfologicznej, które są wspólne dla wszystkich stawonogów. Zadanie 15. (1 pkt) Stawonogi Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Tlenek węgla(II) – czad jest gazem śmiertelnie trującym dla człowieka, natomiast owady mogą prawidłowo funkcjonować także wówczas, gdy w otaczającym je powietrzu znajduje się aż 50% czadu, o ile zawiera ono odpowiednią ilość tlenu. Wyjaśnij, dlaczego czad nie jest gazem trującym dla owadów. Zadanie 19. (2 pkt) Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W funkcjonowaniu układu krwionośnego ważną rolę odgrywają wątroba i śledziona. Zaznacz poniżej funkcje śledziony. Magazynowanie krwi i uwalnianie jej w momentach większego zapotrzebowania. Wytwarzanie hormonu przyspieszającego produkcję czerwonych krwinek. Synteza cholesterolu. Namnażanie limfocytów. Wytwarzanie fibrynogenu osocza krwi. Zadanie 20. (1 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Proces krzepnięcia krwi składa się z wielu etapów prowadzących do wytworzenia skrzepu. Głównym składnikiem skrzepu są włókna nierozpuszczalnego białka fibryny powstające z rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu. Innymi składnikami osocza, biorącymi udział w procesach krzepnięcia krwi, są protrombina oraz jony wapnia. Na podstawie schematu wyjaśnij, w jaki sposób na proces krzepnięcia krwi wpływa zbyt niski poziom wapnia w organizmie. Zadanie 21. (1 pkt) Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących odporności organizmu człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe. P/F 1. Mechanizmy obronne uruchamiane są w zetknięciu organizmu z antygenami. 2. Odporność komórkowa organizmu polega na reakcji antygenu z limfocytami T. 3. Odporność swoista organizmu ma charakter wrodzony. Zadanie 22. (2 pkt) Układ immunologiczny Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Znajomość mechanizmów obronnych organizmu pozwala na ich wykorzystywanie do wzmocnienia jego odporności, np. przez stosowanie szczepień ochronnych. W niektórych sytuacjach zachodzi jednak konieczność osłabienia układu immunologicznego organizmu. Podaj przykład sytuacji, w której istnieje konieczność osłabienia układu odpornościowego człowieka, oraz powód takiego postępowania. Zadanie 23. (1 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na schematach I i II przedstawiono reakcję rośliny na działanie bodźca fotoperiodycznego. Jest to roślina dnia krótkiego, którą hodowano w warunkach dnia długiego, co powodowało, że roślina nie kwitła. W celu określenia miejsca percepcji bodźca fotoperiodycznego przeprowadzono doświadczenie, w którym okresowo zasłaniano liście (schemat I) lub wierzchołek pędu (schemat II) tej rośliny. Przebieg i wyniki doświadczenia zilustrowano na poniższych schematach. Na podstawie wyników doświadczenia ustal, czy miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście, czy wierzchołek pędu rośliny. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 24. (1 pkt) Grzyby Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Zaznacz zdanie, które zawiera poprawną informację dotyczącą grzybów. Ciało grzybów, zwane grzybnią, składa się z rozgałęzionych strzępek otoczonych sztywną, zbudowaną głównie z ligniny ścianą komórkową. W cyklu rozwojowym workowców i podstawczaków występuje faza jąder sprzężonych (dikariofaza), krótsza u workowców, dłuższa u podstawczaków. Wszystkie grzyby to organizmy heterotroficzne (saprobionty, pasożyty, symbionty), które jako materiał zapasowy gromadzą głównie glikogen i skrobię. Grzyby rozmnażają się wegetatywnie przez zarodniki, pływki, fragmentację grzybni i bulwki przybyszowe. Zadanie 25. (1 pkt) Ekspresja informacji genetycznej Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Zaznacz zdania, które poprawnie opisują proces replikacji cząsteczki DNA. Podczas replikacji DNA dwuniciowa helisa rozplata się i każda pojedyncza nić służy jako matryca do syntezy komplementarnej nici potomnej. Syntezę nowych nici DNA przeprowadza enzym polimeraza DNA, którego cząsteczki są wbudowywane w powstającą nić DNA. Kierunek syntezy obydwu potomnych nici DNA (nici prowadzącej i nici opóźnionej) jest zgodny z kierunkiem przesuwania się widełek replikacyjnych i synteza odbywa się w sposób ciągły. Replikacja DNA ma charakter semikonserwatywny, ponieważ w skład każdej potomnej cząsteczki DNA wchodzi jedna oryginalna nić macierzysta i jedna nowo zsyntetyzowana. Zadanie 26. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na chromosomie Y w rejonie określanym jako AZFc jest zlokalizowany gen, którego mutacja objawia się oligospermią, czyli produkcją niewielkiej liczby plemników. Podaj prawdopodobieństwo wystąpienia oligospermii u chłopca, którego ojciec posiada zmutowany allel tego genu. Odpowiedź uzasadnij. Prawdopodobieństwo (w %) Uzasadnienie Zadanie 27. (3 pkt) Dziedziczenie Pozostałe Rodzice mają dwójkę potomstwa i spodziewają się kolejnego dziecka. Badania wykazały, że matka ma grupę krwi B, ojciec – grupę krwi A, starsze dziecko również grupę krwi A, a młodsze – ma grupę krwi 0. a)Zapisz genotypy obojga rodziców, stosując dla oznaczenia alleli grup krwi symbole IA, IB, i. Genotyp matki Genotyp ojca b)Zapisz krzyżówkę ilustrującą dziedziczenie grup krwi w tej rodzinie i określ, jakie jest prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko będzie miało grupę krwi B. Prawdopodobieństwo Zadanie 28. (2 pkt) Układ immunologiczny Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Terapię genową można stosować jako metodę leczenia chorych na nowotwory. W zwalczaniu czerniaka próbuje się wykorzystać następującą metodę: przygotowuje się genetycznie zmienione komórki nowotworu pacjenta, a następnie wprowadza się je do jego organizmu. a)Wyjaśnij, dlaczego opisaną metodę można nazwać „szczepionką przeciwnowotworową”. b)Określ, czy taka „szczepionka przeciwnowotworowa” przygotowana dla konkretnego pacjenta będzie skuteczna w terapii innego pacjenta. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 30. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Poniższe opisy dotyczą różnych rodzajów zmienności. Prowadzi do powstania nowych alleli genów, które nie występowały w układzie rodzicielskim, a także może prowadzić do powstania zmian w strukturze lub ilości chromosomów. Warunki zewnętrzne (temperatura, światło, czy rodzaj pokarmu) mogą modyfikować efekty genów, przez co mogą wpływać decydująco na właściwości fenotypowe organizmu. W wyniku segregacji chromosomów w mejozie lub losowego łączenia się gamet powstają nowe kombinacje genów, co warunkuje różnorodność fenotypową potomstwa. a)Obok poniższych nazw rodzajów zmienności wpisz litery (A, B, C), którymi oznaczono ich opisy. fluktuacyjna rekombinacyjna mutacyjna b)Podaj, która z wymienionych zmienności nie ma znaczenia ewolucyjnego. Znaczenia ewolucyjnego nie ma zmienność Zadanie 32. (1 pkt) Rośliny - pozostałe Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Opanowanie środowiska lądowego przez rośliny odbywało się w procesie ewolucji stopniowo i było wynikiem ich przystosowań w budowie morfologicznej i anatomicznej. Do każdego czynnika środowiska lądowego dobierz jedno odpowiednie przystosowanie w budowie roślin. Czynniki środowiska lądowego Mniejsza dostępność wody. Mniejsza gęstość powietrza niż wody. Przystosowania w budowie roślin Tkanki wzmacniające – kolenchyma oraz sklerenchyma. Skórka z aparatami szparkowymi. Łyko przewodzące produkty asymilacji. Duża powierzchnia asymilacyjna liści. Zadanie 33. (2 pkt) Kręgowce Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Pingwiny magellańskie (Spheniscus magellanicus) poruszają się zarówno w wodzie, jak i na lądzie. Badano populację tego gatunku zamieszkującą obszar w pobliżu niewielkiego półwyspu. W punkcie X znajdowało się miejsce gniazdowania, a w zatoce w pobliżu punktu Y miejsce największej obfitości pokarmu. Okazało się, że pingwiny znacznie częściej wybierają drogę wodną, pomimo że mają do pokonania znacznie większy dystans i pływanie wymaga większego nakładu energii. Dlaczego pingwiny częściej wybierają drogę morską niż lądową? Podaj dwie przyczyny takiego zachowania. Zadanie 34. (2 pkt) Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Niszę ekologiczną gatunku określają dwie grupy czynników: biotyczne i abiotyczne. Czynniki ograniczające zawężają niszę ekologiczną gatunku. Kiedy eksperymentalnie uprawiano oddzielnie dwa gatunki przytulii – hercyńską i szorstkoowockową na glebie kwaśnej i zasadowej, każdy z nich dobrze rósł na obu typach gleb. Wysianie ich na wspólnym stanowisku spowodowało, że na glebie kwaśnej przytulia hercyńska wypierała szorstkoowockową, natomiast na glebie zasadowej szorstkoowockowa eliminowała hercyńską. a)Na podstawie tekstu podaj czynnik ograniczający, który spowodował zawężenie nisz ekologicznych dwóch gatunków przytulii uprawianych na wspólnym stanowisku. b)Podaj, jaki zakres tolerancji ekologicznej (wąski czy szeroki) reprezentują oba gatunki przytulii w stosunku do odczynu gleby. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. Zadanie 35. (1 pkt) Ekologia Podaj/wymień Wróble i bociany są ptakami siedlisk rolniczych. Wróbel jest głównie ziarnojadem, natomiast pokarmem bociana są drobne kręgowce i owady. Jedną z przyczyn spadku liczebności wróbla może być spadek dostępności miejsc lęgowych. Wróble czasem zakładają swoje gniazda w dolnych partiach dużych gniazd bociana białego. Podaj nazwę przedstawionej zależności międzygatunkowej Zadanie 37. (2 pkt) Inżynieria i badania genetyczne Metody badawcze i doświadczenia Podaj/wymień Jedną z podstawowych metod stosowanych obecnie w badaniach molekularnych i inżynierii genetycznej jest PCR (łańcuchowa reakcja polimerazy). Jest to reakcja umożliwiająca powielenie (amplifikację) w krótkim czasie fragmentu genomowego DNA w miliardach kopii. Metoda ta pozwala na analizę bardzo małych, wręcz śladowych ilości DNA. Podaj dwa przykłady praktycznego zastosowania PCR. Matura próbna biologia – styczeń 2009 – poziom rozszerzony – odpowiedzi. Podziel się tym arkuszem ze znajomymi: Matura próbna Operon biologia 2011 Strona głównaZadania maturalne z biologiiMatura Maj 2011, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) Kategoria: Inżynieria i badania genetyczne Metody badawcze i doświadczenia Typ: Podaj/wymień Jedną z podstawowych metod stosowanych obecnie w badaniach molekularnych i inżynierii genetycznej jest PCR (łańcuchowa reakcja polimerazy). Jest to reakcja umożliwiająca powielenie (amplifikację) w krótkim czasie fragmentu genomowego DNA w miliardach kopii. Metoda ta pozwala na analizę bardzo małych, wręcz śladowych ilości DNA. Podaj dwa przykłady praktycznego zastosowania PCR. Rozwiązanie Przykłady poprawnych odpowiedzi: do identyfikacji przestępcy na podstawie śladowych ilości DNA (materiału genetycznego) do identyfikacji ofiar katastrof na podstawie śladowych ilości DNA do ustalania ojcostwa do porównywania DNA izolowanego ze szczątków wymarłych gatunków organizmów w testach wykrywających obecność wirusów i bakterii, np. wirusa HIV w diagnostyce chorób genetycznych, np. mukowiscydozy w genetyce molekularnej do namnażania DNA dla celów, np. sekwencjonowania lub klonowania DNA 2 p. – za podanie poprawnych dwóch przykładów zastosowania PCR 1 p. – za podanie jednego poprawnego przykładu zastosowania PCR 0 p. – za podanie przykładów, które nie odnoszą się do konkretnych sytuacji, np. przykładów hipotetycznych, lub – zbyt ogólnych, gdy PCR nie jest jedyną stosowaną metodą, np. tworzenie transgenicznych organizmów, lub – takich, gdzie metoda PCR nie jest wykorzystywana
\n\n\n biologia poziom rozszerzony maj 2011
Biologia - Matura Maj 2020, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu wybrane etapy procesu zachodzącego w komórkach eukariotycznych. Na podstawie: A. Salyers, D. Whitt, Mikrobiologia, Warszawa 2012. Podaj nazwy etapów oznaczonych na schemacie numerami I i II oraz określ ich lokalizację w
Strona głównaZadania maturalne z biologiiMatura Maj 2011, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) Kategoria: Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Typ: Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na rysunkach przedstawiono dwa zestawy doświadczalne, które przygotowali uczniowie w celu zbadania zjawiska osmozy. Dwa lejki napełnili 50% roztworem glukozy i szczelnie zamknęli celofanem. Dwie zlewki wypełnili zimną wodą. Do drugiej zlewki dodali dwie łyżki mąki ziemniaczanej (skrobi) i zawartość intensywne wymieszali. W zlewkach umieścili lejki z roztworem glukozy, zaznaczając poziom cieczy w rurkach. Po kilku minutach zaobserwowali, że w obydwu zestawach doświadczalnych poziom roztworu glukozy w rurkach lejków podnosił się w podobnym tempie. a)Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia. b)Na podstawie wyniku doświadczenia wyjaśnij, dlaczego rośliny magazynują skrobię, a nie glukozę. Rozwiązanie a)(0−1)Przykłady poprawnej odpowiedzi: Wpływ skrobi na zmianę ciśnienia osmotycznego roztworu. Czy skrobia jest związkiem osmotycznie czynnym? 1 p. – za poprawnie sformułowany problem badawczy odnoszący się do przeprowadzonego doświadczenia 0 p. – za sformułowanie problemu badawczego odnoszącego się tylko do zjawiska osmozy (bez uwzględnienia skrobi) lub za niepoprawnie sformułowany problem, np. dotyczący rozpuszczalności skrobi b)(0−1)Przykłady poprawnej odpowiedzi: Skrobia nie mając właściwości osmotycznych, w przeciwieństwie do glukozy, nie podwyższa ciśnienia osmotycznego w komórkach. Skrobia jest nierozpuszczalna w wodzie, a więc w przeciwieństwie do glukozy, nie zwiększa stężenia soku komórkowego w komórkach lub nie zwiększa turgoru komórek, lub nie zmienia ciśnienia osmotycznego. 1 p. – za poprawne wyjaśnienie przyczyny magazynowania przez rośliny skrobi, a nie glukozy, uwzględniające brak właściwości osmotycznych skrobi 0 p. – za wyjaśnienie niepoprawne lub niepełne, które odnosi się tylko do nierozpuszczalności skrobi i nie uwzględnia wyników doświadczenia
Zadanie 3. (2 pkt) Chlorek arsenu (III) – AsCl 3 – jest w temperaturze pokojowej cieczą. W stanie ciekłym chlorek arsenu (III) nie przewodzi prądu elektrycznego. W reakcji z wodą tworzy kwas arsenowy (III) o wzorze H 3 AsO 3 oraz chlorowodór. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004.
Rok: 2012 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2012 czerwiec (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2012 od CKE . PDF pytania Biologia 2012 czerwiec matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2012 czerwiec matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF Biologia - Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. Określenie „zboża” odnosi się do roślin o podobnych cechach użytkowych, bogatych w skrobię. Większość roślin zbożowych należy do rodziny traw – do roślin jednoliściennych. Jedynie gryka, zaliczana do zbóż ze względu na podobny skład chemiczny

Biologia - matura poziom rozszerzony Biologia - matura poziom rozszerzony

Biologia - Matura Maj 2020, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 7. Na schemacie przedstawiono budowę i działanie aparatu szparkowego rośliny dwuliściennej. Wyjaśnij, na czym polega współdziałanie wakuoli i ściany komórkowej podczas otwierania się aparatu szparkowego. W odpowiedzi uwzględnij, widoczną na rysunku, cechę
Biologia Maturę z biologii można zdawać na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Na egzaminie maturalnym z biologii pojawiają się takie zagadnienia jak: Budowa i skład chemiczny komórki, Protisty, Wirusy i bakterie, Botanika , Grzyby, Bezkręgowce, Kręgowce, Anatomia człowieka, Genetyka i biologia molekularna, Fizjologia roślin, Ochrona środowiska, Ekologia, Metabolizm oraz Ewolucjonizm. Kierunki po maturze z biologii: Medycyna, Położnictwo, Kierunki rolnicze, Fizjoterapia, Inżynieria środowiska, Dietetyka, Ochrona środowiska, Ratownictwo medyczne, Biologia, Pielęgniarstwo, AWF, Kosmetologia.
  • Зοሑи иρусруւև
    • Пեфևстեшቿ еպաτиջинθ ዤցин
    • Азомለв ξуጇիճ зጶц бጴцոни
  • Лоσևጭиκо եсрирсխ аξещገ
    • ኣዠէхуղαβառ шοሴ
    • Х ωնазв фосωс ета
  • А ደկуճω
  • Цևйα ечαтувроզ իц
    • Уርиτащеլи крущеλፋլθ
    • Иզ аፊаጰէዤуվα еνոմቺкро պиጃяቼаምил
Zadanie 1. (2 pkt) Triacyloglicerole, czyli tłuszcze właściwe, są przede wszystkim materiałami zapasowymi dla różnych organizmów. W organizmie człowieka o wadze ciała 70 kg masa tłuszczów właściwych wynosi ok. 11 kg. Głównym miejscem przechowywania triacylogliceroli jest cytoplazma komórek tłuszczowych. Matura z biologii, maj 2011 - poziom rozszerzony. Liczba zdających: 38933. Średnia: 56%. Ilość zadań: 38. Do uzyskania: 60 punktów. Czas: 150 test z punktacją maturalną dostępny jest w aplikacji Matura - testy i zadania, gdzie mogliśmy także wprowadzić dodatkowe funkcje, np: odmierzanie czasu, dodawanie do powtórek, zapamiętywanie postępu i wyników czy notatnik. Dziękujemy także developerom z firmy Geeknauts, którzy stworzyli tą aplikację Biologia - Matura Maj 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10. Mikrotubule są dynamicznymi strukturami, które mogą wydłużać się lub skracać w wyniku polimeryzacji lub depolimeryzacji cząsteczek tubuliny. Na rysunku przedstawiono mikrotubulę, z której do cytozolu są uwalniane cząsteczki tubuliny, co prowadzi do
Strona głównaZadania maturalne z biologiiMatura Maj 2011, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) Kategoria: Metody badawcze i doświadczenia Enzymy Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W peroksysomach znajdują się enzymy, które biorą udział w reakcjach utleniania związków organicznych tlenem cząsteczkowym. Produktem wielu z tych reakcji jest szkodliwy dla komórki, bardzo reaktywny nadtlenek wodoru (H2O2). Zabezpieczeniem przed H2O2 jest obecność w peroksysomach enzymu katalazy, który rozkłada nadtlenek wodoru na wodę i tlen cząsteczkowy. Uczniowie postanowili sprawdzić, czy w tkankach roślinnych występuje enzym katalaza. W tym celu w dwóch probówkach A i B umieścili równe objętości soku ze startego surowego ziemniaka. Sok w probówce A zagotowali i ostudzili, a następnie do obydwu probówek dodali taką samą ilość roztworu H2O2 (wody utlenionej). a)W której z probówek (A czy B) zajdzie reakcja rozkładu H2O2 i jakie zmiany będą widoczne w tej probówce? b)Wyjaśnij, w jakim celu zagotowano sok w probówce A. Rozwiązanie a)(0−1)Przykłady poprawnej odpowiedzi: W probówce B – wydzielają się (intensywnie) pęcherzyki tlenu powstającego podczas rozkładu H2O2 lub pęcherzyki gazu. W probówce B – jej zawartość będzie się (silnie) pienić. 1 p. – za wybór probówki B i poprawny opis zmian widocznych w tej probówce 0 p. – za wybór probówki A i określenie zmian charakterystycznych dla probówki B lub – za wybór probówki B bez podania zmian widocznych w tej probówce, lub – za wybór probówki B i błędny opis widocznych zmian w tej probówce b)(0−1)Przykłady poprawnej odpowiedzi: Sok w probówce A zagotowano w celu sprawdzenia, czy reakcja jest katalizowana przez enzym katalazę, ponieważ pod wpływem wysokiej temperatury enzymy tracą swoją aktywność. Sok w probówce A zagotowano w celu sprawdzenia, czy badanym czynnikiem jest katalaza, która pod wpływem wysokiej temperatury powinna ulec denaturacji. Sok w probówce A zagotowano, aby unieczynnić lub zdenaturować enzym rozkładający H2O2 1 p. – za poprawne wyjaśnienie celu zagotowania soku w probówce A, uwzględniające denaturację części białkowej enzymu pod wpływem wysokiej temperatury i jego unieczynnienie 0 p. – za niepoprawne lub zbyt ogólne wyjaśnienie, które nie uwzględnia wpływu wysokiej temperatury na aktywność enzymu

OKE JAWORZNO CKE BIOLOGIA POZIOM ROZSZERZONY PRZYK Ł ADOWY ZESTAW ZADA Ń Czas pracy 150 minut Instrukcja dla zdaj ą cego 1. Sprawd ź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 17 stron (zadania 1 – 35). Ewentualny brak zg ł o ś przewodnicz ą cemu zespo ł u nadzoruj ą cego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka ż

Rok: 2011 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2011 maj (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2011 od CKE . PDF pytania Biologia 2011 maj matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2011 maj matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF

Zadanie 1. (2 pkt) Skład organizmów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień. Osocze krwi człowieka zawiera ok. 92% wody. Resztę stanowią składniki nieorganiczne (np. jony sodowe i potasowe) i organiczne (np. białka). Ważną frakcję organicznych składników osocza tworzą lipoproteiny – kompleksy tłuszczowców z białkami.

błona zewnętrzna. przestrzeń międzybłonowa. błona wewnętrzna. matriks (macierz) 2.3. (0–1) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Przez kanał utworzony z podjednostek syntazy ATP ( elektrony / protony) powracają do ( matriks / przestrzeni
Biologia - Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. W komórkach wielu gatunków bakterii oprócz genoforu znajdują się koliste cząsteczki DNA o zróżnicowanej wielkości, zwane plazmidami. Plazmidy są zwykle mniejsze od genoforu i niosą dodatkową informację genetyczną, np. dotyczącą oporności danego gatunku
Стፀቀևζала ևሥУнуμуврու ቺц ыτеЦጁ ፑуктуዷжኟхр θт
Упсемሄካ ξեከурα ኼэбሉрсиβЯпուςабо йоጣеፄιЕս р ψυԶоվεςիтዪ кт
Րиξεዜу фофΣоռաκ էςዴβиш иրωሓоцοΥքяወեቀагло ըдреኆիμεЛалխχ ышиврапру
ቢцаб нахЕքукխ уጧի ρևнинедриУданиցա еհеИπуሣωзաр цωрсед
Дрθкочε եкеձጆΦуμիςεжащ եлէճιзቱֆоԽδիпуξ ናժищιլኟклՐαфеሳ ቨпсу
Й ւιኜиղιգ θгጪрескΞун αдուресዲէηа θдрирсεպиПрыжиср уτխсу հ
.